Psychische kwetsbaarheid in het gezin: ‘Een gemeenschappelijke taal aanreiken is zo belangrijk’

Ouders én kinderen samen ondersteunen bij hun vragen en gevoelens wanneer zij geconfronteerd worden met psychische kwetsbaarheid in het gezin. Dat is de opzet van Acrobatie in Ouderschap, een initiatief van UPC Duffel, CGG De Pont en CKG Betlehem. ‘Het gaat om een nieuwe aanpak in Vlaanderen. Gemeenschappelijke taal aanreiken en het samen beleven is een belangrijke meerwaarde. Er wordt zo heel wat bespreekbaar binnen het gezin, ook buiten onze sessies’, vertelt projectmedewerker Sara Vermeylen. Het initiatief krijgt financiële steun van het Impulsfonds (vzw Emmaüs) en kan rekenen op de expertise van PANGG 0-18.

Het ouderschap is soms best pittig. Als je zelf of je partner geconfronteerd wordt met psychische kwetsbaarheid, is het vaak nog moeilijker om alle bordjes draaiende te houden. Kinderen begrijpen ook niet altijd wat er aan de hand is, voelen zich soms alleen of weten niet wanneer en met wie ze kunnen praten.

'𝐵𝑒𝑔𝑒𝑙𝑒𝑖𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑣𝑜𝑜𝑟 𝑘𝑖𝑛𝑑𝑒𝑟𝑒𝑛 𝑒𝑛 𝑜𝑢𝑑𝑒𝑟𝑠 𝑖𝑠 𝑒𝑟 𝑛𝑢 𝑣𝑜𝑜𝑟𝑎𝑙 𝑖𝑛 𝑎𝑝𝑎𝑟𝑡𝑒 𝑠𝑒𝑠𝑠𝑖𝑒𝑠, 𝑜𝑝 𝑣𝑒𝑟𝑠𝑐ℎ𝑖𝑙𝑙𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑡𝑖𝑗𝑑𝑠𝑡𝑖𝑝𝑝𝑒𝑛 𝑒𝑛 𝑙𝑜𝑐𝑎𝑡𝑖𝑒𝑠. 𝐴𝑐𝑟𝑜𝑏𝑎𝑡𝑖𝑒 𝑖𝑛 𝑂𝑢𝑑𝑒𝑟𝑠𝑐ℎ𝑎𝑝 𝑤𝑖𝑙 ℎ𝑒𝑡 𝑎𝑛𝑑𝑒𝑟𝑠 𝑎𝑎𝑛𝑝𝑎𝑘𝑘𝑒𝑛. 𝑊𝑒 𝑏𝑒𝑔𝑒𝑙𝑒𝑖𝑑𝑒𝑛 𝑧𝑜𝑤𝑒𝑙 𝑜𝑢𝑑𝑒𝑟𝑠 𝑎𝑙𝑠 𝑘𝑖𝑛𝑑𝑒𝑟𝑒𝑛 𝑜𝑝 ℎ𝑒𝑡𝑧𝑒𝑙𝑓𝑑𝑒 𝑚𝑜𝑚𝑒𝑛𝑡. 𝑍𝑒 𝑘𝑢𝑛𝑛𝑒𝑛 𝑏𝑖𝑗 𝑜𝑛𝑠 𝑠𝑎𝑚𝑒𝑛 𝑡𝑒𝑟𝑒𝑐ℎ𝑡 𝑚𝑒𝑡 𝑣𝑟𝑎𝑔𝑒𝑛, 𝑔𝑒𝑣𝑜𝑒𝑙𝑒𝑛𝑠 𝑒𝑛 𝑔𝑒𝑑𝑎𝑐ℎ𝑡𝑒𝑛 𝑜𝑣𝑒𝑟 𝑢𝑖𝑡𝑑𝑎𝑔𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛 𝑏𝑖𝑛𝑛𝑒𝑛 ℎ𝑢𝑛 𝑔𝑒𝑧𝑖𝑛. 𝐷𝑎𝑡 𝑖𝑠 𝑛𝑖𝑒𝑡 𝑎𝑙𝑙𝑒𝑒𝑛 𝑝𝑟𝑎𝑘𝑡𝑖𝑠𝑐ℎ𝑒𝑟. 𝑊𝑒 𝑧𝑖𝑗𝑛 𝑒𝑟𝑣𝑎𝑛 𝑜𝑣𝑒𝑟𝑡𝑢𝑖𝑔𝑑 𝑑𝑎𝑡 𝑗𝑒 𝑜𝑝 𝑑𝑖𝑒 𝑚𝑎𝑛𝑖𝑒𝑟 𝑜𝑜𝑘 𝑚𝑒𝑒𝑟 𝑖𝑚𝑝𝑎𝑐𝑡 𝑘𝑎𝑛 ℎ𝑒𝑏𝑏𝑒𝑛', vertelt Sara Vermeylen, projectmedewerker en sociotherapeut bij UPC Duffel.

De reeks bestaat uit vijf sessies rond evenveel thema’s: veiligheid en vertrouwen, informatie, vertrouwenspersonen, gevoelens en ontspanning, veerkracht. Uniek is ook het bundelen van de krachten tussen het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg De Pont, het Centrum kinderzorg en gezinsondersteuning Betlehem en UPC Duffel. Medewerkers uit de verschillende organisaties én begeleiden samen de sessies.

Aan het begin van iedere sessie eten gezinnen samen een boterham. ‘Dat zorgt voor een ontspannen sfeer en verbinding. Daarna gaan we in een ouder- en een kindergroep met hetzelfde thema aan de slag. Beide groepen komen ook altijd even samen rond een opdracht of als afsluitend moment. We gebruiken methodieken die we in het ziekenhuis toepassen en haalden ook heel wat inspiratie uit de Kriebelkoffer van het Familieplatform en de expertise van het Trimbos-instituut, het Nederlandse kennisinstituut voor mentale gezondheid. Elk gezin nodigden we vooraf uit op een intakegesprek. Uiteindelijk stonden er zes aan de start.’

Gemeenschappelijke taal

‘Wat we aanbieden in de kindergroep passen we ook, zij het dan op een ander niveau, toe binnen de oudergroep. Ouders en hun kinderen beleven daardoor iets samen, ook al is dat elk op hun eigen manier. Ze spreken over hetzelfde thema. Wanneer we het hadden over psycho-informatie gebruikten we in beide groepen de kookpotmetafoor van Brenda Froyen. Iedereen kan een psychische kwetsbaarheid ervaren. Welke factoren spelen een rol? Wat maakt dat je pot overkookt? Haal je af en toe het deksel van je kookpot? Je kan uitleggen dat praten helpt als je kookpot vol zit. Zowel kinderen als ouders tekenden hun kookpot.

Bij het thema vertrouwenspersoon creëerden we aan de hand van onze knuffel Duffeltje een gemeenschappelijke taal rond vragen als ‘wanneer je jou niet goed voelt, tegen wie kan je dat dan gaan vertellen?’ Dat maakt het makkelijker om buiten de sessies binnen het gezin hierover verder te spreken. Misschien is dat wel de grootste meerwaarde: het gesprek stopt niet wanneer ze bij ons buiten stappen.’

Groei op alle vlakken

‘Het geheel is zo meer dan de som der delen. Maar ook in elke groep zie je groei, heel krachtig om te zien. Zo vond een man in de oudergroep het fantastisch om binnen een veilig kader eindelijk te kunnen spreken over de psychische kwetsbaarheid binnen het gezin. Koppels vonden onderling meer begrip voor elkaar. We boden ook verklaringen voor het gedrag van hun kinderen, dat net heel vaak een zorgende functie in zich draagt.

Ik moet ook terugdenken aan die avond dat de kindergroep in gesprek kon gaan met een psychiater. Een heel mooi moment. Hij zette zich tussen de kinderen op het tapijt en gaf in hun taal antwoord op hun vragen. Voor hen heel bijzonder, want het was de eerste keer dat een psychiater echt tijd voor hen maakte. ‘Jullie zorgen toch goed voor mijn papa?’ of ‘Jullie weten toch wat jullie moeten doen om mijn papa te helpen?’, maar ook ‘Heeft mijn papa zijn depressie van de buurman gekregen?’. Heel wat vragen die ze thuis niet stelden.’

Nieuwe reeksen

Dat het eerste traject een succes was, bewijst de aankondiging van nieuwe reeksen, die aan nieuwe gezinnen de kans geven om te starten met Acrobatie in Ouderschap.